Geschiedenis

De parochie Puurs, gelegen in een streek die soms 'Klein Brabant' wordt genoemd, behoort van oudsher tot het aartsbisdom Mechelen. In de 18de eeuw – vóór de afsplitsing van Kalfort, Breendonk, Oppuurs, Eikevliet, Tisselt, Willebroek enz. –was de parochie veel groter dan nu.

 

Het is als gevolg van die uitgestrektheid dat pastoor L.Fr. Verbrugghen -die in 1722 op omhaalronde ging voor de bekostiging van een nieuw orgel -zóveel binnenreef dat hij naast zijn orgel ook nog twee biechtstoelen kon aanschaffen.

 

Contracten aangaande de bouw zijn niet meer in het archief teruggevonden, maar het 'Manuale Pastoratus de Puers' verstrekt alle gewenste gegevens: Het orgel werd in 1723 gebouwd door “Ludovicus de la Haije” (*), van Waalse afkomst maar wonende te Gent”, voor de som van 2.125 gulden.(*: het is pas rond de eeuwwisseling van 1800 dat deze orgelmakersfamilie hun naam als 'Delhaye' begonnen te schrijven)

 

De orgelkast werd gemaakt door Henricus De Smedt (Dendermonde) en het sculpteerwerk door Guillielmus Ignatius Kerricx (Antwerpen) die ook het ontwerp van het prospect getekend had (Deze twee ambachtslieden vervaardigden ook nog de twee biechtstoelen en een majestueus altaar.)

 

Louis De la Haye (Chièvres 1696 -†Antwerpen 1781) bouwde een éénklaviers-instrument en installeerde het als balustrade-orgel.

 

In 1743 werd de kerk aanzienlijk vergroot, o.m. met twee zijbeuken, maar het orgel werd ongemoeid gelaten.

 

De eerste verbouwing waarvan de archieven melding maken situeert zich in 1795 en kostte 750 gulden.

 

Bij analyse ten behoeve van de restauratie bleek een hoeveelheid pijpwerk aanwezig te zijn dat alle kenmerken vertoont van werk van de De La Haye's van eind 18de e. : het is dus waarschijnlijk Dieudonné - Joseph Delhaye (1725-†1811) die het werk van zijn vader renoveerde en (vermoedelijk) uitbreidde met een Positief.

 

Na de bijna vijf jaar durende sluiting der kerken onder de Franse Overheersing is het de Brusselse orgelmaker Joannes Smets die het orgel weer speelklaar maakt en het vanaf 1803 tot 1818 jaarlijks onderhoudt.

 

In 1820 laat het kerkbestuur het orgel onder handen nemen, maar doet daarvoor opnieuw beroep op de Antwerpse orgelmakersfamilie "Delhaye" (zoals ze nu heten). Het werk bestond uit "... gekuyst worden ende gerepareert", en dit werd grondig opgevat, aangezien het de aanzienlijke som van 300 gulden Brabants kostte.

 

De meest ingrijpende verbouwingsfase dateert van 1843. In die tijd waren nieuwe behoeften ontstaan in de kerken, o.m. betreffende de functie en de plaats van de kerkzangers die moeilijk te rijmen vielen met de opstelling van een balustrade-orgel. Aldus werd de orgelkast uit de balustrade verwijderd, ca. 1,50 m achteruitgeschoven, en van een voet voorzien: via een uitkraging werd deze voet aangesloten op de bredere bovenkast. Minder gelukkig was dat de twee hoofdwerkladen naast elkaar kwamen te liggen en dat de breedte van de bovenkast verkleind werd door de structuur achter de zijtorens te verwijderen en de beide zijwanden binnenwaarts te verplaatsen. Deze ingrepen zijn toe te schrijven aan Jean-Joseph Delhaye (1786-†1845), kleinzoon van Louis De la Haye (II).

 

Rond 1860 staakten de Delhayes hun activiteiten, en kwam het Puurse orgel onder handen van enkele minderbekende orgelbouwers.

 

Vanaf 1893 gaat het onderhoud over op het huis Stevens (Duffel); grotere firma's zien het meestal ruim en sturen vaak aan op een radicale aanpak: zo geschiedde ook in Puurs en in 1897 voorzag de Kerkfabriek een uitgave van 4.858 fr. Voor dit mooie geld kreeg het historisch aspect van het orgel een flinke deuk: de windladen en de klavieren werden vernieuwd, de tractuur gepneumatiseerd, en een 7-tal romantische registers bijgevoegd.  (Zonder er bij te vermelden hoeveel er werden weggehaald!)

 

Een grote revisie had nog plaats in 1940; ondanks geregeld (maar eerder rudimentair) onderhoud door de firma's Stevens en daarna Aerts & Castrel, was het orgel in de loop der jaren 1980 dermate gedegradeerd dat normaal gebruik onmogelijk was.

 

De restauratie 1994-98

Een eerste probleem dat diende aangepakt was de erg verzakte toestand van de orgelkast: voor de aanleg van de pneumatische tractuur waren verschillende panelen, kaders en deuren deels of geheel verwijderd, wat de dragende structuur zwaar aangetast had. Bij de restauratie van het instrument zelf leek het eerst alsof water en vuur zouden moeten verzoend worden : er was immers waardevol pijpwerk uit zowel 1723, 1795 als 1843 voorhanden (het materiaal uit 1897 is als niet-historisch seriewerk te beschouwen).

 

Het diverse Delhaye -pijpwerk vertoont niettemin een dermate overkoepelende homogeniteit, dat de keuze voor een terugkeer naar de laatst homogene toestand - nl. die van 1843 -zich opdrong.

 

De te nemen optie werd overigens ook sterk gestuurd door het gegeven van de orgelkast: een terugkeer naar het balustrade-orgel was onmogelijk en alleen het behouden van de meubelvorm uit 1843 leek een realistische mogelijkheid.

 

Het feit dat pijpwerk uit 1723 en 1795 daarbij in zijn "getransformeerde" toestand gehandhaafd blijft (-transformaties die overigens door de orgelmakers Delhaye zelf zijn bewerkstelligd -) ligt geheel in de lijn van de algemene beleidsopties van de hedendaagse monumentenzorg. Een terugkeer naar de toonhoogte van 1723 zou genoodzaakt hebben tot uitlenging van alle pijpen uit 1843, een remedie die erger zou geweest zijn dan de kwaal.

Het is een somber jaar geweest.

Corona heeft bijna overal stokken in de wielen gestoken.

Pasen is voorbij gevlogen.

Zangherhalingen stil gelegd. Heel wat amateur- en professionele gezelschappen verloren hun favoriete hobby of hun beroepsbezigheden. Hun contact met hun publiek.

 

Wie aan kerstvieringen en - concerten dacht, is ook bedrogen uitgekomen.

 

Om in deze donkere kerstdagen toch wat extra licht te brengen, gaf iLLucia de opdracht aan dirigent Cristel De Meulder en organist Jan Van Mol om een kerstconcert te verzorgen.

 

In een zoeken naar verbondenheid tussen onze leden en hun sympathisanten, gaan we in live op kerstmorgen: 25 december om 9.30 uur.

Het lijkt ons een fijn idee om - met zoveel mogelijk mensen - samen het concert te beleven, te beluisteren, er van te genieten.

De ene aan de ontbijttafel. De andere net voor die in de potten begint te roeren.

 

Nadien blijft het live-concert online staan en kan het natuurlijk herbekeken worden.

Hoe groter het scherm, des te groter de ervaring.

 

Daarom hebben we een aantal tips verzameld om dat te kunnen realiseren.

 

YouTube kijken via je televisiescherm

 

Wanneer je een TV-toestel hebt dat minder dan ongeveer 8 jaar oud is, is de kans reëel dat het toestel de ingebouwde mogelijkheid heeft om YouTube filmpjes te bekijken.

Ergens zou je dan op je TV een app YOUTUBE moeten vinden.

 

Het toestel moet dan wel het internet verbonden zijn.  Dat kan draadloos of via een kabel (ethernetkabel).

 

De kabel kan alle kleuren van de regenboog hebben, maar heeft in elk geval een aansluiting zoals deze op de foto.

 

Indien jouw TV hierover niet beschikt, zijn er misschien nog andere mogelijkheden.

 

Je bent klant van Telenet en hebt een zeer recente digibox.

https://www2.telenet.be/nl/klantenservice/apps-op-de-telenet-tv-box/

 

Je hebt een smartphone of je hebt een tablet.

Je kunt (wanneer je TV over draadloze internetverbinding beschikt) een filmpje oproepen op je smartphone of tablet en ervoor kiezen om het op jou TV te zien.

https://support.google.com/youtube/answer/3230451?hl=nl

 

Je hebt een Google-Chromecast-toestelletje

http://www.chromecast-info.nl/vragen/youtube-op-televisie-kijken/

 

Je hebt een laptop met HDMI-aansluiting

Roep het filmpje op op je laptop en sluit hem met een HDMI-kabel aan aan je TV